Araba Teypleri

Bir kere arabada bir teybin varlığı bile meseleydi 90’larda, şimdi rekabet içinde dallanıp budaklanan otomotiv sektörü sayesinde en ucuz modellerde bile elinizle koymuş gibi bulabileceğiniz bir radyo/CD çalar her araçta standart değildi. Öyle ya, alıcılarından sağ dikiz aynasını esirgeyen Renault 9 Spring bir de teyp gibi bir şımarık burjuva lüksüyle mi uğraşacaktı?

Evet, o yıllardaki bir çok mütevazı orta sınıf arabada olduğu gibi, Spring’i eğer teyp opsiyonu olmadan alırsanız orta konsol korkunç bir boşlukla birlikte geliyor, imkanları kısıtlı ailelerin çocukları kendilerini “Böyle daha iyi ya, bir şeyler koyarız hem buraya…” diye kandırmak zorunda kalıyordu. Ancak müziksiz yolculuklar çok sıkıcı olabiliyordu ve bu kimsenin suçu değildi…

Fikrinizi değiştirirseniz arabanıza teyp taktırmak sonradan da yapabileceğiniz bir şeydi. Fakat teybe sahip olmakla iş bitmiyordu, bunu bir de hırsızlardan koruması vardı. Akşam eve gelip arabanızı park ettikten sonra (gerekirse geri vitese takıp alan yaratarak) kızaklı teybinizi yuvasından çıkarmanız, koltuğunuzun altına sıkıştırıp evinize götürmeniz gerekirdi. Yeterince çılgınsanız torpido gözünde de saklayabilir ve boş teyp yuvasını gören hırsızların “Nasıl olsa eve götürmüştür” diye akıl yürüteceğine güvenebilirdiniz.

Bagajında altılı CD değiştirici olan arabalar Amerikan filmlerinde cirit atabilirdi ama bizim gözümüz yükseklerde değildi; teybimizin kaset yuvasına Tarkan’ın Ölürüm Sana kasetini yerleştirdik mi dünyalar bizim oluyordu. Teyp iyiydi hoştu ancak her akşam sök eve götür faslı baymaya başlamıştı. Araba teyplerinin standartlaşmaya başlamasıyla pratiklikten uzak bu sistem kademeli olarak terk edildi. Gelişen teknoloji derdimize deva oldu: kullanıcı dostu yeni nesil araba teyplerinin sadece ön kısmını çıkarmanız yetiyordu. Metalik gri gövde araca entegreydi ve siz kumanda panelini çıkarıp evinize götürdükten sonra hırsızlar gövdeyi çalmadan önce iki kere düşünüyordu.

Bu da üreticileri şu basit mantığa itti: madem tek parçayı söküp götürmek teybin değerini hırsızların gözünde sıfıra indiriyordu, söküp götürdüğümüz parçayı daha da küçültebilirdik o halde. Böylece çipli kartlı teypler türedi. Bu teypler kredi kartı boyutlarındaki özel bir kart ufak yuvasında takılı olduğu sürece çalışıyordu yalnızca, kartı cebinize atıp eve götürdünüz mü koskoca teybin bir değeri kalmıyordu. Artık teybiniz arabanızda olmasına rağmen geceleri rahat rahat uyuyabiliyordunuz.

Gel zaman git zaman bunlar da değişti, özellikle 2000’lerin başından itibaren otomobil teypleri konsola tamamen entegre, söküp götürmesi fiilen imkansız teknolojik birimler olmaya başladı. Buna ek olarak sadece CD çalan küstah teypler türedi. Bu kıl teypler, yılların emeği kaset arşivimizi işe yaramaz kıldı ve biz Atatürk şarkılı Çelik kasetlerimizi evden sonra arabada da dinleyemez olduk. Torbaya doldurulup bir kenara atılan kasetlerimiz birkaç yıl sonra çöpe atan annelerimizi suçlarken bu faktörü de unutmamak lazım aslında.

Yıllar yılları kovaladı, CD’lerle de yetinmez oldu, mp3 çalar kabul etmeye başladı ve teypler teknolojiye doymadı. Ve “Teybi arabada unuttum ya” diye panik halinde apar topar arabasına geri dönen adam da böylece tarihe karıştı…

Sagra Special

‘Ah bir de Nutella kavanozunda boğulsam’ serzenişleri 2000’lere damgasını vurdu ya sevgili müzeseverler, esasında 90’larda bu temenni bir fanteziden ibaret değildi. Hepimizin mahallesinde, hadi bilemediniz karşı mahallesinde, musluğundan gürül gürül çikolata kreması yahut fındık ezmesi akan çeşmeler bulunur, bu hayratlar yaşı tek basamaklı rakamlarda gezinen bütün çocukların azıcık aklını da alır götürürdü… Avrupa’daki yaşıtlarımız mor Milka ineğiyle takılsın, Toblerone piramidiyle İsviçre dağlarına astral seyahate çıksın, umrumuzda değildi o yıllarda, onların sofistike çikolata tüketimine inat, bizim yoğurt kaplarımıza, tencerelerimize, hatta istesek leğenlerimize doldurabileceğimiz, sonu asla gelmeyecekmişçesine akan çeşmelerimiz vardı, dar gelirli ailemiz de bizi Barbie’den ya da Ninja Kaplumbağalar oyuncağından mahrum bıraksa da bir kap dolusu çikolata kreması ile gönlümüzü çelmeyi asla ihmal etmezdi.

Bizi 90’ların başında Çarli’nin Çikolata Fabrikası’nın o meşhur çikolata deresine doğru tatlı bir yolculuğa çıkaran bu rüya dükkanın adını hala anımsayamadınız mı yoksa? Kırmızı, kalpli Sagra Special yazısını unutan tüm nesildaşlarıma teessüflerimi ileterek, size bu harikalar diyarının kapılarını bir yazıyla bile olsa aralamayı borç bilirim. Ordu’lu Sagra markası, İstanbul’u ne ara istila etti açıkçası bu konuda rivayet muhtelif, ama Sagra Special mağazalarının geçmişinin 80’lere dayandığını söyleyebiliriz. Elbette o yıllarda her mahallede en az bir şubeleri yoktu, daha mütevazı yıllarda yaşıyorduk, ‘franchise’ kelimesi bize en fazla ‘fransız’ı falan andırabilirdi ancak 90’ların patlayan tüketim çılgınlığındaki potansiyeli Sagra’nın da keşfedip, bölünerek çoğalması pek uzun sürmedi.

Sagra Special, renkli drajeleri, içi kocaman fındıklı nugat’ları, kalpli çikolataları ile zaten doğası gereği tatlı delisi çocukları ağına düşürmüştü ama asıl silahı mağazanın bir duvarına sabitlenmiş o iki musluktan akan kahverengi-sarı sıvıda gizliydi. Yanlış anlamadınız dostlar, bu çeşmelerden bildiğiniz çikolatalı fındık kreması nazlı nazlı akar, bu muhteşem manzara bizi adeta hipnotize ederdi. Doğruya doğru, Sarelle’yi kavanozu içinde marketlerde de bulabiliyorduk ama, kocaman kabımızı taptaze, sıcacık kremayla doldurmak varken kim o sıkıcı Sarelle’yi tuttururdu ki…

Fakat heyhat, her çıkışın bir inişi vardı, ve bu iniş 90’larda daha bir sarp kayalıklardan aşağıya doğruydu. Yüksek ihtimal farkına bile varmadan ‘ilk Türk franchise’ı olmayı başaran Sagra, ‘franchise veren marka’ etiketini taşıyamadı, marka birden fazla defa el değiştirdi, en son sahibi de ‘Yuh bu kadar mağaza mı olur?’ diyerek Sagra Special’lere son darbeyi vurdu. Şimdi yeni nesil Nutella’ya methiyeler düzsün istediği kadar, bizim bir zamanlar Sarelle çeşmemiz vardı ve musluğundan sıcacık çikolatalı fındık kreması akardı…

SSCB gibi dağılan ülke: Yugoslavya

Eskiden, Slovenya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Makedonya, Karadağ, Kosova'nın tek bir adı vardı; Yugoslavya...

Yugoslavya, İkinci Dünya Savaşı yıllarında Mareşal Tito tarafından Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti altında kuruldu.

Yugoslavya'nın Alman işgalinden Sovyetler'den yardım almadan kurtulması, onun Soğuk Savaştaki dünya siyasetinde büyük bir milli onura ve '' kimseye minnet etmem'' üslubunu takınmasına sebep oldu. Diğer ordusuz ve çaresiz Doğu Avrupa Ülkelerinde Moskova güdümündeki komünist partiler iktidara gelirken, Tito Staline kafa tutarak Yugoslavya'nın bağımsızlığını fiilen korudu.

Ülke, Komünist Partiler Birliği Kominform dan atılsa'da, Doğu Bloğun dan dışlansa da kendisinin ne SSCB'ye ne Doğu Bloğu'na ne de Varşova Paktına biat ettiği yoktu. Yugoslavya, SSCB'nin çıkarlarını komünizmin çıkarlarına tercih eden Moskova tarafından hep dışlandı ve bu vesileyle Soğuk Savaştan bıkan bağlantısızlar hareketinin kurucularından oldu.

Moskova ile ipler koptuktan sonra SSCB modelinden ayrılsa da Yugoslavya, ne doğuya ne de batıya kapıyı kapatmadı, ancak iki kapıdan da içeriye tam girmedi. Kendisi de Hırvat olan Tito, Yugoslav kimliğini 1980 yılına kadar korudu. Ancak 4 Mayıs 1980 hayatını kaybetti. Zaten ne olduysa ondan sonra oldu.

Mareşal Tito

Yugoslavya Tito ölünce siyasi ve ekonomik bunalıma girdi.1990 lı yıllara kadar zor bela ilerleyen Yugoslavya, kader ortağı ve rol modeli Sovyetlerin 1991'de iflas etmesiyle iyice içinden çıkamayacağı ve dağılacağı sorunların içine girdi.

1991’e gelindiğinde ise Slavlar kimi Katolik, kimi Ortodoks, kimi de Müslüman olduğu için, kiminin Europa yazdığını kimi Európa yazdığı için artık daha fazla birlikte yaşayamayacaklarına kanaat getirdi ve önce Slovenya, ardından Hırvatistan, daha sonra da Bosna ve Makedonya Yugoslavya’dan bağımsızlıklarını ilan etti.

90’lara damgasını vuracak Yugoslav Savaşları da böylece başlamış oldu. Önce Hırvatistan – Sırbistan arasında başlayan savaş serisine 1994’de Bosna’daki akıl almaz insanlık dramları, 1999’da da Kosova’da yaşananlar eklenecek ve bir zamanlar Balkanlar’daki en istikrarlı ülkelerden biri olan Yugoslavya coğrafyası istikrarsızlık, savaş, acı ve gözyaşı ile eşanlamlı hale gelecekti.

Yugoslavya’nın ve federe Sırp devletinin lideri Slobodan Miloşeviç 1990’lara damgasını vuran isim olacaktı. Çeşitli savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen birçok suçla suçlanan Miloşeviç, Yugoslav Savaşları’ndaki şiddetin en büyük sorumlularından biriydi.

Sloban Miloseviç

Eşitlikçi bir anlayışa sahip Hırvat Tito’nun aksine Sırp Miloşeviç, Yugoslavya’nın Sırp merkezli bir devlet olarak tutmak istiyor ve ayrılıkçı güçleri gerekirse zor kullanarak Belgrad’a bağlı tutmak amacıyla tetiği çekmekte bir beis görmüyordu.

90’lar Yugoslavya’ya mezar oldu. Ancak, çeşitli şartların bir gereği de olsa, kendi çıkarlarını komünist ideallerin önünde tutan SSCB’ye kıyasla çok daha başarılı bir sosyalizm denemesi olan bu ülke, davulun uzakten gelen en hoş sesiydi belki de.

Yugoslavya ismi bir süre daha kullanılmaya devam etti, fakat SSCB-Rusya çelişkisi ile bocalayan genç beyinlerimiz gazetelerde sürekli şekil ve isim değiştiren bu ülkeyi atlas ve ansiklopedilerimizdeki haliyle kıyaslamaktan yoruldu. Ancak yorulan sadece bizler değildik, herkes bu coğrafyanın güncel halini takip etmekten, Yugoslavya’dan kaç ülke çıktığını saymaktan bitap düştü, bir zamanların en güçlü milli futbol ve basketbol takımları da böylece tarihe karıştı…

Formula 1 Efsanesi: Ayrton Senna

Formula 1 pistlerinin efsanevi pilotu Ayrton Senna'nın trajik hikayesi 80 lerin sonuna 90 ların başına denk geliyor.                                                                                                                                            

Ayrton Senna Formula 1 kariyerine 1984 yılında Toleman Hart takımıyla başladı. İlk sezonu, takımın o dönemin vasat takımlarından olması nedeniyle pek iyi değildi. Ancak 1984 Monaco Grand Prix'inde ki ikinciliği çoğu takımın dikkatini çekmişti bile. 1985 yılında Lotus takımının, Renault V12 motorlu siyah üzerine John Player Special yazılı aracının direksiyonundaydı. Estoril de ilk galibiyetini alırken sezonu 4.bitirdi.

1986-1987 yıllarında, Lotus ile yarışan Senna, 1988 yılında Ron Dennis'in dönemin en iyi ekibi Mclaren Honda'ya transfer oldu. Orada, takım arkadaşı ''Profesör'' lakaplı Fransız Alain Prosttu. 

1988 Ayrton Senna- Alain Prost

Senna 1988 sezonunda ayağının tozuyla geldiği Mclaren de şampiyon oldu. Alain Prost, bu yeni yetme yeteneğin kendi yerini tehdit ettiğinin farkındaydı. İkili arasında ki rekabet 1989 yılında yerini anlaşmazlığa ve öfkeye bıraktı.

1989 da şampiyon, Japonya Suzuka pistinde belli olacaktı. Senna yarış dışı kalırsa Prost, Prost yarış dışı kalırsa Senna şampiyon olacaktı. Yarışın bitimine 5 tur kala Prost virajda boşluk bulup kendini geçmeye çalışan Senna'ya çarptı. Pistin dışına çıkan ikiliden Senna hemen toparlandı ve piste geri döndü. Ardından aradaki farkı 5 tur gibi kısa sürede eriten Senna yarışı kazandı. Ancak siyaset ve politika ile dönen FIA, şampiyonluğu sudan sebeple Senna'dan alıp Prost a verdi.

Senna-Prost 1989,
Suzuka Grand Prix

Fakat hem Senna hemde Prost'un patronu olan Ron Dennis, bunun bir haksızlık olduğunu, sezon başından beri böyle olaylara ceza verilmediğini söylüyor, açıkca Senna'nın tarafında yer alıyordu. Fakat FIA tüm itirazları reddediyordu. Bunun üzerine Prost takımın kendine adil davranmadığını söyleyerek ve Senna ile çalışmanın imkansız olduğunu dile getirerek takımdan ayrılıyordu.

1990 yılında, tarih tekerrür etti. Bu sefer 1989 da yaşananların tam tersi olacaktı. Prost yarış dışı kalırsa Senna şampiyon olacaktı. Büyük bir çekişmenin ardından şampiyon tekrar son yarışta belli olacaktı. Yer Japonya, Pist Suzuka idi. Yarış başladı ve yarışın hemen başında Prost kendini geçmek için atak yapan Senna'ya çarpınca her ikisi bir kez daha yarış dışı kaldılar. Senna 1990 yılında 2. şampiyonluğuna uzandı. Spor tarihinde ki en öfkeli rekabet doruğa ulaşıyor, Formula 1 reytingleri tavan yapıyordu.

Tarih Tekerrürden İbarettir...

 

1991 yılında aracı eleştiren Prost, Ferrari'den kovuldu. Senna ise çok rahat bir şekilde üst üste 2, kariyerinin 3. şampiyonluğuna ulaştı.

1992 yılı Williams Renault'un bulduğu denge kontrol ve aktif süspansiyon sayesinde Williams'ın hegemonyasında geçti.

1993 yılında Alain Prost mükemmel Williams ile yarışmak için imza atıyor, sözleşmesine '' Senna ile aynı takımda çalışmam'' maddesi koyduruyor ve kariyerinin son şampiyonluğuna uzanıyor, Senna ise ikincilikle yetiniyordu.

Senna daha iyi bir takıma gitmek istiyor ve Alain Prost'un emekli olmasıyla 1994 sezonunda Williams'a transfer oluyordu. Fakat FIA, denge kontrol sisteminin diğer takımların aleyhine olduğunu öne sürerek denge kontrol sistemini yasaklıyordu. Aslında neden bu değildi. Asıl eden yarışları domine eden Willimas'ın, para gelirini düşürmesiydi. Tabi ki bu davranış, sürekli FIA'yı politika ile suçlayan Senna yı haklı çıkarıyordu.

Ayrton Senna Williams'ta

Zaten, San Marino Grand Prix'inden sonra pek bi önemi kalmayacaktı. İmola pistinde olanlar, tarihe kara harflerle yazılacaktı.

29 Nisan Cuma günü aşırı tehlikeli bir pist olan İmola pistinde geleceğin yıldız adaylarından Rubens Barrichello, start düzlüğüne giren son virajda ciddi bir kaza geçiriyor, fakat kazayı hafif sıyrıklarla atlatıyordu. 30 Nisan Cumartesi günü antreman turlarında kariyerine henüz başlamış olan Avusturyalı pilot Roland Ratzenberger, 300 kilometreyle duvara çarpıyor, fakat Barrichello kadar şanslı olamayıp hayatını kaybediyordu.

Bu kadar olaya rağmen yarış iptal edilmedi. 1 Mayıs 1994 günü İmola'da yarış başlarken J.J Lehto, Pedro Lamy'nin Benetton'nuna arkadan çarptı. Sağa sola fırlayan parçalardan yaralananlar oldu. Güvenlik aracı piste girdi ve 6 tur boyunca yarış böyle devam etti. Yarışın 7. turunda Senna, saatte 310 km/h hızla kötü şöhretli Tamburello virajına girdiğinde pistlerden bir yıldız kaymıştı. Senna aracın kontrolsüz gidişatına frenleme yaparak engel olmaya çalışmış, ancak 211 kilometre hızla duvara çarpmış ve hayatını kaybetmişti.

Mclaren de takım patronu olan Ron Dennis çalıştığı en iyi pilot olarak Sennayı gösteriyor. Formula 1 tarihinin en başarılı pilotu olarak kabul edilen Senna ölümüyle herkesi yasa boğsa da ölümünün üstünden yıllar geçmesine rağmen hala unutulmamaktadır.

Senna Cenaze Töreni

Galatasaray

Sevgili Blog okuyucularım, şimdi blog ta sıra geldi dört kez üst üste olmak üzere 6 kez lig şampiyonu olan, her yıl Şampiyonlar Ligine katılan ve bununla da yetinmeyip üstüne UEFA Kupası ve Süper Kupayı kazanan 90'ların en başarılı takımı Galatasaray'a.

Aslında bizim dönemimize iyi giren takım Beşiktaş'tı. Metin-Ali-Feyyaz üçlüsüyle 1989-1990, 1990-1991 ve 1991-1992 yıllarında şampiyon oldu. 1992-1993, 1993-1994 sezonlarında Galatasaray, Kova Hayrettin, Hakan Şükür, Tugaylı kadrosuyla ipi göğüsleyen taraf oldu. Fakat bu sezonlardan sonra Galatasaray frenledi ve 1994-1995 sezonunda şampiyon olan taraf Beşiktaş'tı. Bir sonraki sezon Fenerbahçe, bu on yılda ki ilk ve tek şampiyonluğunu kazandı. 1996 yılı, hafızalara kazınacak, Türk futbolunun çıtasını yükselttiğini kanıtlayacak olayların başladığı yıl olacaktı.

Galatasaray'ın bu kadar hızlı yürümesinin sebebi, Hakan Şükür, Emre, Okan, Ümit, Ergün, Suat gibi oyuncuların Hagi gibi bir lokomotifle desteklenmesiydi. Daha önce Real Madrid, Barcelona takımlarında forma giyen Hagi'nin Galatasaray'a katılmasıyla Galatasaray'ın çağı başladı.

Hagi Galatasaray'da...

Hagi gelir gelmez ülkemizde bir sürü eleştirinin odak noktasıydı. Kariyeri, yaşı derken Hagi oynadığı futbolla, attığı gollerle verdiği akıl dolu paslarla cevap verdi bunlara. Aynı zamanda Haginin kariyeri boyunca en fazla forma giydiği takım oldu Galatasaray.

Galatasaray, 1996-97, 1997-98, 1998-99 ve 99-2000 yıllarında dört kez üst üste şampiyon oldu. Bununla da yetinmedi Galatasaray, Athletic Bilbao, Milan, Herta Berlin gibi takımlarla Şampiyonlar liginde boy gösterdi. Ardından Avrupa'nın kalelerini sırasıyla fethederek Bologna, Borussia Dortmund, Real Mallorca ve Leeds United'ı eleyerek finalde Arsenal'in rakibi oldu. 90'lar çocuklarının belkide izlediği en heyecanlı maç buydu. Galatasaray Hagi'nin atılmasıyla 10 kişi kaldı, Bülent Korkmaz sarılı kol ile oynadı ve nice goller kaçınca, maç uzatmalar dahil 0-0 bitince, iş penaltılara kaldı. Arsenal, Davor Şuker ve Viera ile penaltıları kaçırdı, Ergün, Hakan, Ümit Seaman'ı avladı ve son olarak Popescu'nun penaltısı kaldı. Nefesler tutuldu, Popescu attı ve olanlar oldu. Galatasaray UEFA Kupasını kazandı, yetmedi 2000 yılında kadrosunda ufak rötuşlar yaparak Real Madrid'i yenip birde Süper Kupayı kazandı.

UEFA Kupası Galatasaray'ın

Kaptan Bülent ve Kral Hakan Şükür Kupayı Kaldırmadan
Hemen Önce

2000 li yılların hemen başında başarılı olsa da 2000 ler Galatasaray'a yaramadı. O dönemden geriye sadece ''Dört sene üst üste şampiyon olduk, Avrupa'nın kralı olduk'' tezarühatı kaldı....